tło

Uniwersytet Mikołaja Kopernika
w przestrzeni Miasta 1945-2015

9. Collegium Minus (od 1945) – ul. Fosa Staromiejska 1a

Wzniesiony w 1935 r. wg projektu architekta Jerzego Wierzbickiego gmach mieścił na parterze biura Starostwa Krajowego Pomorskiego, na piętrze salę operacyjną i pomieszczenia Komunalnej Kasy Oszczędności, a wyżej siedzibę Zarządu Elektrowni „Gródek”. W latach wojny znajdował się w nim niemiecki Urząd Finansowy (Finanzamt). Uniwersytet otrzymał budynek od Zarządu Miejskiego w początkach listopada 1945 r. Był w stanie „możliwym” do użytku, ale wymiany wymagała instalacja elektryczna, centralne ogrzewanie, zamki i klamki w drzwiach. Po remoncie nadano mu nazwę Collegium Minus, ale przyjęła się nazwa nadana budynkowi jeszcze przed wojną „Harmonijka”. Budynek „uruchomiony” został do wykładów w 10 dni po zwolnieniu go przez wojsko sowieckie. Już 24 listopada odbyły się tam pierwsze wykłady na UMK dla słuchaczy Wydziału Humanistycznego i Prawno-Ekonomicznego. Początkowo znalazły w nim miejsce zakłady Wydziału Humanistycznego: historia, literatura polska, językoznawstwo, filologia klasyczna, filologie słowiańskie, niemiecka i angielska oraz archeologia, a także etnologia i historia sztuki. Już w początkach 1946 r. Wydział Prawno-Ekonomiczny zajął większość pomieszczeń Collegium Minus, dzieląc budynek z Wydziałem Sztuk Pięknych, kwesturą, Akademicką Pomocą Lekarską (kwiecień-grudzień 1946) oraz Studium Wojskowym, które zajmowało trzy pokoje i salę wykładową (1950-1959). Gmach posiadał pięć sal wykładowych, 51 pokoi zakładowych, pokój gościnny i dwa gospodarcze oraz dwa mieszkania służbowe o pięciu pokojach. Dziewięć niewyremontowanych do kwietnia 1948 r. pomieszczeń było przeznaczonych dla Wydziału Sztuk Pięknych.

Podobnie jak w przypadku Collegium Maius nieuregulowane były sprawy własności gmachu. W 1947 r. okazało się, że budynek nie został przekazany Uniwersytetowi, a jedynie wydzierżawiony od Komunalnej Kasy Oszczędnościowej Województwa Pomorskiego, która poczęła domagać się zaległego czynszu. Ostatecznie, we wrześniu 1949 r. UMK zapłaciło zaległy czynsz, a NBP przekazał uczelni zajmowane jeszcze pomieszczenia na parterze, dwa skarbce w podziemiu oraz w depozycie: „1 kasę pancerną, 2 szafy pancerne, 3 szafy drewniane”. Na parterze obiektu znajdowała się tzw. mała aula. W 1951 r. po likwidacji przez Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego i Nauki Wydziału Prawa lokale po prawnikach zajęły katedry ekonomii oraz zakłady Wydziału Sztuk Pięknych (w tym m. in. Pracownia fotografii dokumentalnej – od 1956, Zakład Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa, Katedra Historii Sztuki), Zakład/Katedra Podstaw Marksizmu-Leninizmu (1950-1957) oraz Katedra Historii Filozofii i Myśli Społecznej z Wydziału Humanistycznego (1958-1971). W latach 1953-1961 w dwóch pokojach mieściło się Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych, kilka pomieszczeń zajęły katedry geografii z Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi (1952-1957). W 1962 r. planowano zwiększenie kubatury budynku przez nadbudowę jednej kondygnacji. W latach 60. i 70. XX w. poszczególne zakłady i jednostki UMK otrzymywały gmachy na terenie miasta i opuszczały wspomniany obiekt.

Od momentu reaktywowania w 1958 r. prawa budynek Collegium Minus stał się siedzibą tego wydziału i funkcjonował jako Collegium Iuridicum (oprócz dziekanatu, który w latach 1957-1981 działał w Collegium Maius).

Powrót do mapy